નવરાત્રિનો તહેવાર નજીક આવી રહ્યો છે, અને ઘણા લોકો નવ દિવસ સુધી વ્રત રાખવાની તૈયારી કરી રહ્યા છે. આ નવ દિવસનો મહોત્સવ હિંદુ ધર્મમાં ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ માનવામાં આવે છે. માતાના ભક્તો તેમની કૃપા અને આશીર્વાદ મેળવવા માટે કઠોર વ્રત રાખે છે. જો કે, ઘણા લોકો વ્રતના યોગ્ય નિયમોથી અજાણ હોય છે. આવો, આપણે નવરાત્રિ વ્રતના મહત્વપૂર્ણ નિયમો વિશે જાણીએ.
વ્રત દરમિયાન, લોકો સામાન્ય રીતે પાણી, ફળો, મીઠાઈ અને એક વાર સાત્વિક ભોજનનું સેવન કરે છે. જોકે કેટલાક લોકો વ્રત રાખવા માંગે છે પરંતુ તેના યોગ્ય નિયમોથી અજાણ હોય છે. જો તમે નવરાત્રિનું વ્રત રાખી રહ્યા છો, તો તમારે શારીરિક અને માનસિક રીતે શુદ્ધ રહેવું જોઈએ. તમારા શરીર, મન અને વિચારોને પવિત્ર રાખો. બ્રહ્મચર્યનું પાલન કરો, નકારાત્મક વિચારોને ટાળો અને અસત્ય બોલવાથી દૂર રહો.
વ્રતના નવ દિવસો દરમિયાન, તમારું મન શાંત રાખો અને ક્રોધથી દૂર રહો. આખો દિવસ માતાના નામનો જાપ કરો અને કોઈપણ સ્ત્રી કે કન્યાનું અપમાન ન કરો. ઘરના નાના બાળકો પર ગુસ્સો ન કરો અને તેમને મારો નહીં. વડીલોનું સન્માન કરો .જો તમે વ્રત ન રાખતા હોવ તો પણ સાત્વિક ભોજન લો અને ધૂમ્રપાન, દારૂ, ગુટખા, પાન મસાલા, તમાકુ, લસણ, ડુંગળી અને માંસ-મચ્છીનું સેવન ટાળો. આ વસ્તુઓ ઘરે બનાવવાનું પણ ટાળો.ઘણા લોકો વ્રત દરમિયાન આખો દિવસ ફળો ખાતા રહે છે. આવું કરવાથી વ્રતનું ફળ મળતું નથી, તેથી વ્રત ઉપવાસની જેમ જ કરવું જોઈએ. જો તમે વ્રત રાખી રહ્યા છો, તો સૂર્યોદય પહેલાં ઊઠો, તમારી દિનચર્યા પૂરી કરો અને સ્નાન કરો. માતાની આરાધના કરો. વ્રત દરમિયાન મુસાફરી, ઝઘડા, દુર્વ્યવહાર અને ખોટા કામોથી દૂર રહો.
જો તમે સમયની અછત, ખરાબ સ્વાસ્થ્ય, મુસાફરી અથવા ઇચ્છાશક્તિની કમીને કારણે નવ દિવસનું વ્રત ન રાખી શકો, તો તમે પંચરાત્રિ, સપ્તરાત્રિ, ત્રિરાત્રિ અથવા એકરાત્રિ કે યુગરાત્રિનું વ્રત રાખી શકો છો. સપ્તરાત્રિ વ્રત પ્રતિપદાથી શરૂ થાય છે અને સપ્તમી સુધી ચાલે છે. પંચરાત્રિ વ્રતમાં પંચમીએ એક વાર જમવું, છઠ્ઠીએ રાત્રે ઉપવાસ, સપ્તમીએ અયાચિત (વિના માંગ્યે) ભોજન, અષ્ટમીએ સંપૂર્ણ ઉપવાસ અને નવમીએ વ્રત કરવામાં આવે છે.
ત્રિરાત્રિ વ્રતમાં નવરાત્રિના સળંગ ત્રણ દિવસ સુધી ઉપવાસ કરવામાં આવે છે, જે સામાન્ય રીતે સપ્તમી, અષ્ટમી અને નવમીએ રાખવામાં આવે છે. વ્રતધારી આખો દિવસ ઉપવાસ કર્યા પછી રાત્રે માત્ર એક વાર જ જમે છે. નવ દિવસનું વ્રત ન રાખી શકવા કરતાં માત્ર ત્રણ દિવસનું વ્રત કરવું વધુ સારું છે.એકરાત્રિ વ્રતમાં નવરાત્રિ દરમિયાન કોઈપણ એક દિવસનો ઉપવાસ કરવામાં આવે છે. વ્રતના તમામ નિયમોનું પાલન કરીને, દેવી માતાની પૂજા કરીને અને આખો દિવસ ઉપવાસ રાખીને આ વ્રત સફળ થાય છે. યુગ્મરાત્રિ વ્રતમાં નવરાત્રિના પહેલા અને છેલ્લા દિવસે ઉપવાસ કરવામાં આવે છે. જે ભક્તો નવ દિવસ સુધી વ્રત ન રાખી શકે તેઓ આમાંથી કોઈપણ વ્રત કરીને માતાને પ્રસન્ન કરી શકે છે.આમ, નવરાત્રિ વ્રત એ માત્ર ઉપવાસ નથી, પરંતુ આધ્યાત્મિક શુદ્ધિ અને માતાની ભક્તિનો માર્ગ છે. યોગ્ય નિયમોનું પાલન કરીને, આપણે માતાની કૃપા અને આશીર્વાદ મેળવી શકીએ છીએ